ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

Το μαργαριτάρι της αβύσσου και άλλα θαλασσινά παραμύθια by Γιώργος Βορέας Μελάς
My rating: 4 of 5 stars

Πάει καιρός που έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει το βιβλίο του Γιώργου, σε διαφορετικές περιόδους της ζωής μου και σε διαφορετικές εκδόσεις (τώρα βρίσκεται στην τρίτη του έκδοση, από τις εκδόσεις mamaya πλέον). Την πρώτη φορά, το διάβασα δίχως να γνωρίζω το Γιώργο, επειδή ήταν από τα ελάχιστα αναγνώσματα σύγχρονης (εννοώντας μετά το 2000) ελληνικής λογοτεχνίας που απέδιδαν φόρο τιμής στο λαϊκό παραμύθι και ως μαθητευόμενος, τότε, παραμυθάς, απλά καταβρόχθιζα οτιδήποτε τέτοιο βρισκόταν στο δρόμο μου. Τη δεύτερη φορά, αφού είχαμε γνωριστεί με το Γιώργο, μου χάρισε το αντίτυπο της αναθεωρημένης έκδοσης (ακόμα πριν την εποχή της Άρπης, αλλά σε μια εποχή που είχα ολοκληρώσει την “τυπική” μαθητεία μου ως αφηγητής και είχαμε γνωριστεί στα πλαίσια εκδηλώσεων όπου η αφήγηση και η λογοτεχνία του φανταστικού αποτέλεσαν τη βάση για τις πρώτες συζητήσεις μας).

Τα παραθέτω αυτά για να εξηγήσω πως το βιβλίο του Γιώργου το διάβασα σε κάθε περίπτωση, όχι ως λογοτεχνία του φανταστικού όπως αυτή νοείται συνήθως, αλλά ως μια σύγχρονη παραμυθιακή λογοτεχνία. Ο ιδιόμορφος τρόπος γραφής, η δομή και τα μοτίβα μπορεί να φαντάζουν παράξενα στον “συνηθισμένο” (ας το πούμε) αναγνώστη, αλλά στο δικό μου μάτι είχαν αυτή την αίσθηση προφορικότητας που περιμένεις ν’ ακούσεις από τον αφηγητή, τον ταξιδιώτη που είδαν πολλά τα μάτια του, που άκουσε το τραγούδι των πνιγμένων και τις ιστορίες από τα ίδια τα στόματα των Δρακοβασιλιάδων. Γνωρίζοντας τον Γιώργο, μαθαίνοντας πως ήταν ναυτικός και πως οι ιστορίες αυτές, στην πλειοψηφία τους, γράφτηκαν πράγματι σε μακρινές θάλασσες, είχα το πρίσμα για να τις δω ακόμα καθαρότερα.

Είναι ιστορίες που πράγματι μιλούν για δράκοντες, για γίγαντες, για σκοτεινούς τόπους και νησιά ευλογημένα, όλα θαρρείς βγαλμένα από την “κοινή ελληνική μνήμη” και συνάμα την προσωπική, ανθρώπινη μνήμη του Γιώργου, που με τον τρόπο του μνημονεύει πάντα τη Χίο. Η έλξη και το άλγος που νιώθουν μακριά από τη θάλασσα οι χαρακτήρες είναι η δική του έλξη, το δικό του άλγος, η ανάγκη για το ταξίδι – και σε αυτό το ταξίδι, παίρνει μαζί τον αναγνώστη, που ασφαλής, όσο και ανήμπορος, παρακολουθεί όλα τα φρικτά και θαυμαστά που συμβαίνουν στους ήρωες των ιστοριών.

Είναι επίσης ενδιαφέρον πως όλες οι ιστορίες λαμβάνουν χώρα στο ίδιο “σύμπαν”, στον ίδιο κόσμο. Ακούς σε μια ιστορία για το τραγούδι των πνιγμένων και παρακάτω εξιστορείται το ίδιο το Τραγούδι των Πνιγμένων. Ακούς ξανά και ξανά για τους Δρακοβασιλιάδες κι έρχεται η στιγμή να μάθεις τι ακριβώς συνέβη με αυτούς. Αυτές είναι ορισμένες μόνο από τις “τρίπλες” του βιβλίου, όμως θαρρώ τις υπόλοιπες αξίζει να τις ανακαλύψετε μόνοι σας.

Η παραμυθιακή και μυθολογική υφή των ιστοριών, τους προσδίδουν έναν έντονα ελληνικό χαρακτήρα. Ταυτόχρονα, όμως, για τον άνθρωπο που ξέρει πως οι μύθοι και τα παραμύθια είναι κοινή κληρονομιά όλων των λαών, οι ιστορίες αυτές είναι παγκόσμιες.

View all my reviews